Замина левичарската икона на Латинска Америка, Хозе Мухика почина на 89 години – претседателот што ја претвори скромноста во моќ

Почина поранешниот претседател на Уругвај, Хозе „Пепе“ Мухика, на 13 мај 2025 година, на 89-годишна возраст, по борба со рак на хранопроводникот. Неговата смрт предизвика длабока тага и бројни реакции ширум Латинска Америка и светот, каде што беше ценет како симбол на скромност, етичко лидерство и левичарска визија.

• Од герила до претседател

Мухика започна како член на герилската група Тупамарос во 1960-тите, борејќи се против уругвајската воена диктатура. По повеќекратни апсења и 14 години затвор, често во изолација, беше ослободен во 1985 година. Потоа се приклучи на левичарската коалиција Фронте Амплио и постепено се издигна до највисоката функција во државата.

• Претседателски мандат (2010–2015): прогресивна агенда

Како претседател, Мухика го трансформираше Уругвај во еден од најпрогресивните општества во светот. Неговата влада го легализираше канабисот, абортусот и истополовите бракови — мерки што го поставија Уругвај како пионер во социјалната либерализација. Во 2013 година, Уругвај стана првата земја во светот што целосно го легализираше канабисот за рекреативна употреба, со цел да се намали влијанието на организираниот криминал и да се подобри јавното здравје.

Мухика исто така го поддржа „План Хунтос“ (План „Заедно“), иницијатива за обезбедување пристојно домување за сиромашните семејства, во која лично донираше голем дел од својата претседателска плата. Неговата политика се фокусираше на социјална правда, учество на граѓаните и солидарност.

• Симбол на скромност и етика

Познат како „најсиромашниот претседател во светот“, Мухика одби да живее во претседателската палата и продолжи да живее на својата скромна фарма во близина на Монтевидео, возејќи стара „бубачка“ од Фолксваген. Донираше околу 90% од својата плата на добротворни организации, поддржувајќи ги сиромашните и малите претприемачи. Неговата филозофија се засноваше на идејата дека среќата не доаѓа од материјалните добра, туку од човечките односи, љубовта и солидарноста.

• Отворање на резиденцијата за сиријски сирачиња

Во 2014 година, Мухика понуди да ја отвори својата летна резиденција, вилата Анкорена, за да прими до 100 сиријски деца сирачиња, бегалци од граѓанската војна во Сирија. Оваа резиденција, сместена на 200 километри западно од Монтевидео, има 30 соби и обично се користи за официјални државни цели. Мухика предложи да се искористи за сместување на децата, кои би пристигнале со роднини или старатели, во согласност со правилата на Високиот комесаријат на ОН за бегалци (УНХЦР). Овој хуманитарен гест беше дел од поширока иницијатива на Уругвај да прими до 120 сиријски бегалци, обезбедувајќи им сместување, образование и здравствена заштита.

Мухика остана активен во политиката и по завршувањето на својот мандат, поддржувајќи го својот наследник Јаманду Орси, кој победи на изборите во 2024 година. Неговата смрт беше оплакувана од многу светски лидери, вклучувајќи ги претседателите на Боливија, Колумбија, Мексико и Шпанија, кои го опишаа како инспирација, морален компас и симбол на човечноста во политиката.

Хозе Мухика ќе остане запаметен како човек кој ја живееше политиката со срце, кој ја претвори скромноста во сила и кој покажа дека е можно да се води со етика и човечност.