Годишната конференција на ООН за биолошка разновидност 2024 и заканите за македонскиот биодиверзитет

• Колумна на Филип Киселовски, долгогодишен еко-активист и член на Левица – Зелен сектор

Шеснаесетата конференцијата за биодиверзитет на Обединетите нации која се одржува од 21-ви Октомври до 1-ви Ноември 2024 година повторно нè потсети на глобалната криза со која се соочува нашата планета: масовното изумирање на видови и загрозувањето на екосистемите кои се од витално значење за опстанокот на животот на Земјата. Додека научниците и еколошките активисти од цел свет алармираат за последиците од уништувањето на природните ресурси, Република Македонија заостанува во спроведувањето на вистинските мерки за заштита на своето уникатно природно наследство.

На годинешната конференција беа разгледани неколку клучни точки кои јасно покажуваат дека борбата за биодиверзитетот е глобален приоритет. Иако економските и политичките системи низ целиот свет се насочени кон зголемување на продуктивноста и развојот, ова мора да оди рака под рака со зачувувањето на нашите природни екосистеми. Во Македонија, овој баланс сè уште се чини недостижен.

Клучни Пораки од Конференцијата

Прво, конференцијата ги нагласи глобалните напори да се постигнат целите за биодиверзитет до 2030 година. Ова се амбициозни цели кои бараат координација меѓу земјите, силни закони за заштита на природата и инвестиции во обновливи ресурси и еколошка одржливост.

Второ, истакнато беше прашањето за финансирање на проекти за биодиверзитет. Се нагласи дека земјите треба да обезбедат финансиска поддршка не само за заштита на своите природни ресурси, туку и за рехабилитација на оштетените екосистеми. Меѓутоа, малите економии, како што е Македонија, се соочуваат со недостаток на финансии за вакви проекти. Наместо приоритет на еколошкиот развој, македонските власти се фокусираат на краткорочни економски добивки, често на сметка на природата.

Трето, се дискутираше за зачувување на критично загрозените видови и нивните хабитати. За земји како Македонија, ова треба да биде посебен приоритет, особено бидејќи имаме ретки и ендемични видови кои ги нема на друго место на планетата.

Недоволната Ангажираност на Македонија

Република Македонија, и покрај тоа што е богата со природни ресурси и ендемични видови, покажува загрижувачка неангажираност за нивно зачувување. Проблемот не е само во недостатокот на финансии. Главната пречка е политичката волја и институционалната (не)способност да се развијат и спроведат ефикасни мерки за заштита на биодиверзитетот.

Еден таков пример е неуспехот да се заштитат критични видови кои живеат во ограничени хабитати. Македонија нема развиена мрежа на заштитени подрачја кои се правилно одржувани, и недостигаат строгите инспекциски механизми кои би спречиле незаконско искористување на природата. Политиката за заштита на биодиверзитетот останува само декларативна, а многу одлуки се носат на сметка на природата и идните генерации.

Pseudochazara cingovskii: Македонски Стеноендемит на Работ на Исчезнување

Пеперутката Pseudochazara cingovskii (Чингова окатка) е уникатен пример на незаинтересираноста на македонските власти за заштита на биодиверзитетот. Овој македонски стеноендемит е критично загрозен вид, кој живее само на Плетвар, Прилепско, на површина не поголема од 1,5 километри квадратни и на ниедно друго место во светот. Нејзиниот опстанок е директно зависен од заштитата на нејзиниот ограничен хабитат, кој веќе е под интензивен притисок од човековите активности.

Сепак, токму во овој регион, во договор со властите, компанијата Behtel & Enka започнува со ископување на мермер, кој наводно ќе се користи за градење на автопат. Вистинската потреба од овој мермер за градежни активности останува сомнителна, бидејќи мермерот не е стандардно градежно средство за автопати. Тоа го прави овој проект уште поконтроверзен, затоа што со неговото спроведување, директно се уништува единствениот хабитат на пеперутката.

Мермерот, кој е естетски вреден и економски профитабилен, тука претставува симбол на кратковидоста на нашите развојни политики. Со уништувањето на хабитатот на оваа уникатна пеперутка, ризикуваме не само да изгубиме еден вид, туку и да нанесеме долгорочна штета на целиот екосистем кој поддржува многу други организми.

Време е за итни промени

Време е Македонија да престане да го игнорира значењето на своето природно наследство. Биодиверзитетот не е само научен термин или тема за дискусии на меѓународни конференции. Тој претставува основа за нашиот живот и здравје, нашата економија и иднината на нашата земја.

За да ја спасиме Чинговата окатка, и многу други загрозени видови, потребни се одлучни мерки за заштита на хабитатите, подобри регулации, и вистинска политичка волја да се стави крај на проекти кои уништуваат вредни екосистеми.

Македонија има можност, но и морална должност, да ја промени својата насока. Одржливиот развој мора да значи развој кој го почитува и зачувува природното богатство на земјата. Со тоа, не само што ќе го заштитиме биодиверзитетот, туку и ќе обезбедиме подобра иднина за сите граѓани на Македонија.