Мојата обврска да апстинирам

Немам сомнеж дека Референдумот „ќе успее“ и дека „ќе нѐ биде”. Начинот на кој ќе се постигне тој „успех“ и нашето „биднување“ е мојот финален аргумент зошто сум обврзан да апстинирам.

 

„There are no geographical solutions to an emotional problem“ – Tony Soprano

Зошто не сум „за“: Првата причина е интуитивна реакција на отворената манипулација на протнување на Договорот „на мала врата“ преку експлоатација на поддршката на граѓаните за ЕУ и НАТО. Втората причина е што и покрај сите уверувања дека доволно е да се прочита Договорот за да се потврди дека идентитетските прашања се неоспорени, остануваат редица недоречености засновани на претходните искуства. Сметам дека е доволно да потсетам дека и Рамковниот Договор беше релативно јасен во неговата пишана форма. За потоа и оние кои навреме го имаат прочитано и оние кои и ден денеска го немаат видено да се уверат во практичните и тегобни последици на пишаните гаранции и кариеристичките експлоатации на потписниците.

Затоа, со оглед на каскадните изјави давани од оваа влада (слично на претходната), треба да се укаже дека најслабата алка во Договорот не се недоречените параграфи и членови, туку лабилноста на ставовите на потписниците. Надополнето со тоа и молкот на нашите институции кон дискутабилните изјави од соседството со кои се негираат ставовите на нашите водства и се фрла сенка врз Договорот, но уште повеќе и врз идните ефекти кои можат да произлезат во долгиот и магловит процес на интегрирање. Како што впрочем и се покажа низ последниот пример, невообичаено тврдиот и категорично негативен де факто одговор на партијархот Вартоломеј на писмото упатено до него од премиерот Заев.

Гестот на Вартоломеј (кој можел барем да се стрпи до 1 октомври) задира во следниот суштински недостаток на Договорот – немањето гаранции. Имено, имам целосно разбирање – често и симпатии – за тоа што Договорот наидува на широка поддршка кај Власите, Турците, Ромите, Србите (со задршка за молчеливите стотина илјади носители на бугарски пасош), но сепак тоа се должи на еден непобитен факт – дека Договорот е речиси ексклузивно дискутабилен за – и вперен контра – двете мнозински етничко идентитетски заедници, Албанците и Македонците и нивните истории и идентитети. Правото за определба на останатите заедници е неспорно, исто како што мора да биде неспорна и грижата на двете заедници како реципиенти, но и присилени гарантори на одлуки доверени од страна на елити со сомнителен демократски изборен и инаков бекграунд, или пак криење зад грст системски Албанци или етно-Омароси.

Толку за внатрешните гаранции, кои се дури и полесно разбирливи од оние надворешните, предизвикани од драматичните и во тек геостратешки престројувања. Имено, заладувањето на односите на Турција и САД, како и традиционалните топло-студени релации помеѓу Турција и ЕУ ја дефинира новата стратешка битност на нашиот јужниот сосед. Притоа, САД повеќе зависи од Атина отколку што Грција зависи од Вашингтон. Што неминовно ја подвлекува дилемата дали навистина Договорот е решение за спорот, или пак предигра за нови дополнувања во текот на претпристапните преговори, за кои никој од сегашната или идната влада не може да гарантира дека таквата можност е исклучена. Проблемот е во тоа што токму по ова прашање се детектира дихотомијата на Договорот – поради клиентелизмот наш насушен, САД, ЕУ, НАТО, Германија можат да гарантираат за нашите идни ставови. Но САД, ЕУ, НАТО и Германија не можат да гарантираат за идните грчки ставови – дури и ако сакаат. Драмата со пишман-принципите за непроменливост на границите како камен-темелник на европската безбедност која се одвива северно од нас, е само потсетник за вербата во мртвите пишани слова на денешната политика.

Затоа и не можам да ја разберам хистеричната алармантност која се шири од круговите на СДСМ и ДУИ, како и од западните дипломатии поврзано со ургентната потреба од членство во НАТО за спас од Русија, од Албанците, од Македонците и.т.н. Дека е смислена пропагандна хистерија на кревање тензии – тоа е барем сосема јасно. На таа и таквата хистерија мора да се одговори со колку љубопитно, толку и логично прашање: доколку опасноста од Русија и/или од соседството (со кои, нели, сега сме во братски односи) е  речиси на врата и прашање на часови, денови, недели, зошто побогу се инсистира за гласање денес, за спас-членството да го чекаме дури до 2020 година?! По секоја логика на нештата, доколку на НАТО им е битно нашето членство како одбрана од Русија, тоа ќе се ефектуираше на месец-два по успешниот Референдум.

Притоа, колку за потсетување, некои од нас уште пролетва бараа итно и неодложно членство на Македонија во НАТО, токму поради загрижувачки пораки од Москва. Паниката за опасноста и лежерноста на Западот кон членството, и покрај „иминентната опасност од Русија“, наведува кон заклучок дека западните партнери се свесни дека ангажманот на Русија ќе следи по Референдумот (каков и да е резултатот) и во предизборието. Во таа мала епизода се крие и загриженоста на Западот и стравот дека Референдумот наместо во изјаснување за Договорот ќе се претвори во Референдум за детектирање на ерозијата на популарноста на западните понуди, токму поради неефективноста и амнестичноста во справување со криминалот и корупцијата на нивните домашни елити. И повторно, можеби сега станува појасно зошто, некои од нас предупредуваа да не се поврзува Договорот или Референдумот со членството во ЕУ и НАТО, како претпазливост од прелевање на негативниот набој од спорот со името кон актерите на интегративните процеси.

По таа линија на логиката, стравот на домашните и надворешните поддржувачи е дека Спутњик и Русија Тудеј на 1 октомври наутро би можеле да ги насловат своите извештаи со „Македонија кажа ‘не’ на Ѐападот”. Но тоа сепак не е вистинската причина за нервозата која се шири не толку од самата СДСМ, колку од клиентела-трабантите низ медиумите и Академијата, ужаснати од можноста да ја изгубат толку долго посакуваната и профитабилна тезга на нови бранители на името. Слабиот одзив на јавноста кон скапите кампањи „за“ лошо се одразуваат на рејтингот на домашните НВО и медиуми, кои допрва треба да ги оправдаат своите кредибилитети пред домашните и странски спонзори.

Зошто не сум „против”: Бидејќи со оглед на наметнатото владино сиже за поврзување на излезноста со успешноста, гласањето против не е ништо повеќе од – споредбено кажано – наметнат избор помеѓу Верушевски и Мијалков. Со наметнувањето на квалификативот „консултативен референдум“, самиот Заев, СДСМ и меѓународната заедница ја компромитираа и контаминираа смислата на гласање „против“ и ја легитимираа „бојкот“-опцијата како реална алернатива на „за“.

Зошто не „бојкотирам“: Колку и да е привлечна таа хаштаг-полуга, во добар дел истата е оптоварена од црно-белоста на определбата помеѓу СДСМ-ДУИ денес и ВМРО-ДУИ вчера како проектирани со-нас-или-против-нас страни во спорот. Тоа е внатрешната политичка причина. Надворешната причина е што ефективно и практично, тезата бојкотирам е одамна преземена и аплицирана од страна на меѓународната заедница која со години бојкотира секое, сечие и секакво прашање во кое се подвлекува нивната улога и соучество во криминализацијата на општеството. Одбивност на отчетност не само поради опортуните политички моменти или сопствен интерес, туку и како негација на принципот на владеењето на правото, а не на послушн(ичк)ата власт/влада.

Зошто не „игнорирам“: Настрана арогантниот призвук на надменост, најлесната од сите опции е таа да најдеш уточиште во „не ме интересира политика“. Дотолку повеќе што игнориањето на нешто што ќе има реперкусии по тебе и твоите со години и децении ред, не е израз на кулерска натполитичност, туку на ординарна глупавост.

Зошто ќе апстинирам: Моите најбитни мотиви за апстиненција не се ниту идентитетот на Македонците, јазикот на Албанците и нашите и онака одамна пластелинизирани фолк-истории. Или барем не во директна, туку индиректна позиција. Клучниот мотив за апстиненција е одбивањето да се земе учество во уште една рунда на хипер-политички акробации за прикривање на ендемската (и веќе неизлечива) заболеност на општеството и државата со криминал и корупција како најголем и најтежок предизвик за граѓаните и гласачите. Одбивањето да се даде легитимитет на суштински корумпирана и сомнително демократски валоризирана влада (денес и вчера) е малиот индивидуален акт на директно одбивање на амнестија на криминалот (во име на интеграциите) и индиректно оградување од следните акти и чекори за идентитетски манипулации.

Кои со оглед на севкупната поставеност во регионот, неминовно ќе уследат, паралелно со следните безброј „историски моменти“ во процесот на интеграции, низ кои домашната олигархија на криминал ќе се интегрира и пречистува низ европските побратимски коридори. Севкупниот концепт на наше приклучување кон ЕУ и НАТО веќе е бесмислено копирање на романско-албанско-бугарскиот модел на интегрирање поради географијата, а не поради социологијата. Наивно е да се очекува дека со таков пристап ќе се излечиме од она од што сѐ уште боледуваат наведените држави и нивни општества.

Нашата навикнатост, помиреност, па дури и здодеаност од бавење со дрн-дрн криминал и корупција теми е не само пресуда кон нашето граѓанско достоинство, туку и потсетник дека не страдаме од корупција поради идентитетот, туку дека идентитетите ни се расклатени поради корупцијата. И плачот и смеењето, и останувањето и бегањето, и вербата и клетвата во оваа држава не се продукт на географиите, туку резултат на емоциите предизвикани од корупцијата и криминалот, т.е. од привилегијата за неказнено профит-практицирање или проклетството од бивање неказнено експлоатиран.

За крај, и покрај сето погоре наведено, немам сомнеж дека Референдумот „ќе успее“ и дека нас „ќе нѐ биде”. Начинот на кој ќе се постигне тој „успех“ и нашето „биднување“ е мојот финален аргумент зошто сум обврзан да апстинирам.

Колумна на Арсим Зеколи

Текстот е преземен од Дојче Веле