Откриена праисториска населба стара 8.500 години кај Поградец на Охридско Езеро
Новото откритие на швајцарските и албанските археолози на населба стара 8.500 години кај Лин на Охридското Езеро ги возбуди истражувачите и пошироката јавност.
Професорот од Универзитетот во Берн, Алберт Хафнер, потврдува дека соработката во рамките на регионалниот проект EXPLO резултирала со револуционерни наоди од селото Лин, во близина на Поградец на брегот на Охридското Езеро.
Преку внимателни ископувања на локалитетот и напредна анализа, тимот археолози заклучил дека населбата палафит кај Лин е најстарата позната предисториска населба во Европа.
Еден од најважните резултати на проектот ЕКСПЛО е дека населбите на крајбрежјето на езерото во регионот се многу постари отколку што очекувавме. Ова веќе го покажуваат податоците од Плоча и Охридати (и двете локации на македонскиот брег на Охридското Езеро) и Диспилио (Грција, Езерото Касторија). Сепак, најстарите датуми од Лин сега се уште 100 до 200 години постари и овие нови радиојаглеродни датуми, се разбира, не израдуваа многу! – изјави Хафнер.
Ваквите наоди покажуваат дека областа Лин на брегот на Охридското Езеро служела како центар за развој на земјоделството, занаетчиството и риболовот пред околу 8.500 години.
Земјоделството и сточарството потекнуваат од Блискиот Исток пред околу 10.000 години, а подоцна се прошириле низ Анадолија, Егејското Море и Тесалија во регионот во триграничната област Албанија, Грција и Македонија.
И во копнените и во подводните ископувања постапуваме многу внимателно и ги издвојуваме поединечните слоеви. Ова е вообичаена практика во археолошките истражувања долго време. Она што е ново е тоа што мапирањето го правиме дигитално, користејќи високопрецизен сателитски GPS и, пред се, беспилотни летала. За датирање ние користиме два методи. За грубо определување се применува методот на радиојаглерод. Тоа овозможува да се одреди органски материјал како дрво до 1-2 века. Другиот метод е дендрохронологијата, која овозможува прецизност до децении (кога се комбинира со методот на радиојаглерод). Во најдобар случај, дендрохронологијата може да обезбеди податоци точни за годината. Со некое богатство, ова ќе можеме да го направиме за прв пат во проектот ЕКСПЛО за балканскиот регион. изјави Хафнер.
Нашите први активности беа со партнери во Македонија, а тесно соработувавме и со грчкиот тим ЕКСПЛО. Од 2018 година ги воспоставивме првите контакти со колеги Албанци. Оттогаш имаме многу добра соработка и во последната фаза од проектот ЕКСПЛО се фокусираме на Лин во Албанија, бидејќи се надеваме дека овој локалитет ќе биде алката што недостасува помеѓу грчките и македонските локалитети на кои работевме прво.
Локалитетот Лин моментално се наоѓа на 3 m длабочина на вода и на земјиште под обработливо земјиште, исто така многу длабоко во земјата. Значи, за разлика од античките урнатини, тоа не е директно видливо. Од друга страна, истражувањето на потопените населби нуди многу информации за секојдневниот живот што античките урнатини не можат да ги дадат. Во алпскиот регион крајезерските населби се заштитени со светско наследство на УНЕСКО, ист квалитет имаат локалитетите во езерата на Балканот! Идеалот би бил некаков информативен центар за регионот, привлекувајќи внимание не само на Лин, туку и на сите крајезерски населби во Албанија и поширокиот регион. На пример, нашите колеги од Оксфорд ги анализираат седиментите од Лин и Плоча и можат многу прецизно од зачуваните растителни остатоци и од животинските коски да кажат со што се хранеле тогашните популации. Имаме нови податоци за локациите во Корчанскиот басен. Понатамошната анализа покажува како луѓето се мешале во животната средина и какви односи имале луѓето со другите региони.
Проектот како целина има за цел подобро да ги разбере интеракциите меѓу човекот и животната средина на раните аграрни општества. Како тогаш луѓето ја користеле земјата, зошто се населиле овде и како се справувале со кризи. Всушност, тоа се истите прашања што си ги поставуваме денес. Исто така, сакаме да покажеме какви големи развојни чекори има направено човештвото за само неколку илјади години. Успешната приказна на првите фармери доведе до поголеми и посложени општества, технички иновации, но и до огромни популации, сериозни проблеми со животната средина, проблеми со пристапот до ресурси од секаков вид и глобални миграциски текови.
Со проектот ЕКСПЛО, сè уште можеме да извршиме ископувања во Лин во 2024 година. Би сакале да го продлабочиме она што го започнавме во 2022 и 2023 година. Се обидуваме да иницираме понатамошни проекти во регионот, но тоа бара нови финансиски средства. Ископувањата се скапи и најсовремените истражувања денес се секогаш прашање на пари. Во алпскиот регион истражувањата се одвиваат во населбите покрај езерото веќе 150 години. Езерската област во Албанија, Грција и Македонија е вториот најважен регион во Европа по алпската област со околу 1.000 локации и е далеку од истражен. Сè уште нуди голем потенцијал за генерации истражувачи.
