Борбата против перцепцијата за корупција не го решава проблемот со корупцијата

• Пишува Тони Стаменковски – Советник од Левица во Општина Делчево

Македонија, или како што налудничавата власт поддржана од надворешните репресори  ни наметна „официјално“ име на државата во Република „Северна“ Македонија, е земја лоцирана во Југоисточна Европа. Историски гледано, Македонија беше дел од поранешната Социјалистичка Федеративна Република Југославија до нејзиното распуштање во раните 1990-ти. Како резултат на тоа, Македонија доживеа период на транзиција од социјализам во пазарна економија.

За време на социјалистичката ера, Југославија имаше единствена форма на социјализам познат како „самоуправувачки социјализам“. Овој систем го нагласи самоуправувањето на работниците и децентрализираното одлучување. Овој модел имаше за цел да создаде порамноправно општество со тоа што ќе им даде на работниците поголема контрола врз нивните работни места и ќе го охрабри учеството на работниците во процесите на донесување одлуки.

Во Македонија социјалистичката ера донесе различни економски и општествени промени, што по крајот на Втората светска војна ја издигнаа земјата од пепел. Напорите за индустријализација беа интензивирани, а социјалистичката влада се фокусираше на развојот на клучните сектори како што се производството, земјоделството и инфраструктурата. Социјалистичката влада спроведе политики кои имаа за цел да ги подобрат образованието, здравството и социјалната благосостојба, нагласувајќи ја еднаквоста и социјалната правда.

Меѓутоа, по распадот на Југославија, нашиот систем, беспотребно и нагло направи пресврт и премина во пазарна економија преку воведување  на демократски реформи. Земјата се соочи со значителни предизвици за време на оваа транзиција, вклучително и економско преструктуирање, приватизација на државните претпријатија и интеграција во западната економија. Усвојувањето пазарно ориентирани политики донесе промени во економската структура и управување, со различни ефекти врз различните сегменти на општеството.

Од 1990-тите, Македонија спроведува пазарно ориентирани реформи, прифаќајќи го капитализмот и барајќи интеграција со европските институции. Земјата претрпе значајни политички и економски трансформации, вклучително и пристапувањето во Oрганизацијата на Обединетите нации во 1993 година и станувањето кандидат за членство во Европската унија (ЕУ) во 2005 година. Денес како парламентарна република економскиот раст мрдна со прст од онаа мрачна транзиција, сепак, далеку под секој стандард на Унијата кон која се стремиме, државичето ни се соочува со тековни предизвици кои никако не можеме да ги победиме, како што се невработеноста, сиромаштијата, корупцијата и регионалните разлики.

Вреди да се напомене дека овој одговор се фокусира на историскиот контекст на развој  и транзицијата кон пазарна економија. Кога мислиме на случаи на криминални активности во кои се вклучени владини функционери во Македонија, важно е да се забележи дека корупцијата и криминалното однесување може да постојат во секоја земја, без оглед на нејзиниот политички систем. Тоа не е единствено врзано само за одреден систем на владеење или за која било специфична форма на функционирање на одреден државен апарат, но самото искуство укажува, дека сепак постои разлика. Корупцијата и криминалните активности меѓу владините службеници го поткопува владеењето на правото, попречат економскиот развој и да ја намалат довербата на јавноста во институциите.

Како и многу други земји, Македонија имаше и има случаи на корупција и криминално однесување во кои беа и се вклучени поединци на позиции на моќ. Ваквите случаи може да варираат од поткуп, проневера и измама до злоупотреба на власта и непотизам. Овие прашања можат да бидат штетни за доброто владеење, да го попречат социо-економскиот напредок и негативно да влијаат врз животите на граѓаните што е типичен случај и денес.

Од суштинско значење е владите да воспостават силни институции, да го спроведуваат владеењето на правото и да промовираат транспарентност и одговорност за спречување и борба против корупцијата. Во последниве години, наместо ова, државата се обиде со фасада да го прикрие трулиот систем, а ваквиот обид за прикривање на слабостите, заврши со пукање по шавови на фасадата, поголема од било кога корупција и пониска од било кога доверба кај граѓаните во државните институции.  

Вреди да се напомене дека перцепцијата на јавноста за корупцијата и криминалните активности во рамките на Владата може да варира, а различни извори може да имаат различни проценки, но тука се крие еден од клучните проблем!, – Односно, Владата наместо да го поправа системот кој што ја создава корупцијата, таа одлучи да ја поправа перцепцијата за овој систем. Кога наместо на суштински, се работи врз естетски манипулации, решенијата се времени и кога тогаш работите ќе излезат од контрола. Тоа го потврдија и меѓународните индекси како што е Индексот на перцепција на корупцијата од Транспаренси Интернешнл даваат компаративна мерка за перцепцијата на корупцијата низ земјите каде што Македонија моментално се наоѓа скоро на врвот на индексот.