Отво­ре­но­ста кон умет­ни­ци­те ќе ми би­де при­о­ри­тет

• Интервју со директорот на Културно-информативниот центар – Скопје, Антонио Димитров, објавено во СКОПЈЕ КУЛТ – првиот скопски електронски културен магазин

СК: Кул­тур­но-ин­фор­ма­тив­ни­от цен­тар – Скоп­је би тре­ба­ло да би­де ед­но од глав­ни­те ја­дра на кул­тур­ни­те слу­чу­ва­ња во глав­ни­от град. Ка­ко Вие, од не­о­дам­на ка­ко прв чо­век на ин­сти­ту­ци­ја­та, го за­мис­лу­ва­те ид­но­то функ­ци­о­ни­ра­ње на КИЦ?

– Со об­но­ве­на, зго­ле­ме­на, осве­же­на и стро­го кон­ци­пи­ра­на про­гра­ма, кре­и­ра­на по свет­ски стан­дар­ди. Про­гра­ма што ќе ја по­тен­ци­ра под­др­шка­та на ло­кал­на­та сце­на, но се­ри­оз­но ќе се по­све­ти и на ме­ѓу­на­род­но­то вмре­жу­ва­ње пре­ку кон­та­кти­те што ги имам ос­тва­ре­но низ го­ди­ни­те на ин­тер­на­ци­о­нал­на­та сце­на. Пре­ку вра­ќа­ње на ста­ра­та пуб­ли­ка во га­ле­ри­и­те и кон­церт­ни­те са­ли, ко­ја ка­ко да из­гу­би на­деж де­ка ра­бо­ти­те ќе се вра­тат по „ста­ро“, но и пре­ку соз­да­ва­ње но­ва пуб­ли­ка, прис­по­со­бу­вај­ќи се на по­тре­би­те на мла­ди­те. Отво­ре­но­ста кон умет­ни­ци­те ќе би­де при­о­ри­тет во функ­ци­о­ни­ра­ње­то, би­деј­ќи ин­сти­ту­ци­и­те се ту­ка за нив, а не обрат­но, ни­ту пак се про­стор за сер­ви­ра­ње одре­де­ни пар­ти­ски по­ли­ти­ки. Исто та­ка, ќе би­де збо­га­тен и обе­мот на деј­но­сти­те, со вклу­чу­ва­ње но­ви ас­пе­кти во умет­но­ста. Иа­ко во оваа при­го­да не би са­кал да се освр­ну­вам на проб­ле­ми­те со кои се со­о­чу­ва­ме на ло­кал­на­та кул­тур­на сце­на, мо­рам да по­тен­ци­рам де­ка си­ту­а­ци­ја­та со уста­но­ви­те, ге­не­рал­но, е бла­го очај­на, поч­ну­вај­ќи од нив­на­та фи­зич­ка со­стој­ба, фи­нан­си­ра­ње­то, за­ин­те­ре­си­ра­но­ста на пуб­ли­ка­та, ин­тер­вен­ци­и­те во кул­ту­ра­та од цен­трал­на­та власт итн. Та­ка што, ќе има до­ста за ра­бо­та, све­сен сум во што се впу­штам, но вле­гу­вам во ова со не­скри­ен ен­ту­зи­ја­зам и вол­ја за про­ме­ни.

СК: Сме­та­те ли де­ка тем­по­то на про­ду­ци­ра­ње и ор­га­ни­за­ци­ја на на­ста­ни тре­ба да се зго­ле­ми и да­ли е по­треб­но не­кои на­ста­ни што се тра­ди­ци­о­нал­ни за КИЦ да до­би­јат но­ви фор­ма­ти?

– Ап­со­лут­но. Еден од пр­ви­те че­ко­ри што ќе ги пре­зе­мам во ра­ко­во­де­ње­то на кул­тур­ни­от цен­тар е зго­ле­му­ва­ње на обе­мот, од­нос­но ре­дов­но­ста на на­ста­ни­те во те­ков­ни­те про­гра­ми (ли­те­ра­ту­ра, му­зи­ка, ли­ков­на/из­лож­би), но и во­ве­ду­ва­ње мож­ност за филм­ски про­ек­ции, те­а­тар­ски ми­ни-прет­ста­ви, „са­унд арт“ на­ста­пи и сл. Впро­чем, таа ре­дов­ност, обе­мот и ква­ли­те­тот на про­гра­ми­те се не­кои од ос­но­ви­те при­чи­ни зо­што оваа уста­но­ва бе­ше во сво­е­вид­на хи­бер­на­ци­ја и мал­ку под­за­бо­ра­ве­на од пуб­ли­ка­та. Тра­ди­ци­о­нал­ни­те ма­ни­фе­ста­ции ќе до­би­јат по­се­ри­о­зен, осве­жен кон­цепт и зго­ле­мен фор­мат, во сог­лас­ност со мо­и­те ви­зии за тоа ка­ко тре­ба да изг­ле­да еден со­вре­мен фе­сти­вал и, се­ка­ко, во сог­лас­ност со бу­џе­тот одо­брен во по­че­то­кот на оваа го­ди­на, кој и не е мно­гу сја­ен во овие криз­ни вре­ми­ња. Го­ди­на­ва уста­но­ва­та, ка­ко ед­на од нај­ста­ри­те кул­тур­ни уста­но­ви на гра­дот, го сла­ви сво­јот 55-го­ди­шен ју­би­леј, па по тој по­вод ќе ор­га­ни­зи­ра­ме се­ри­ја на­ста­ни, ме­ѓу кои би ја изд­во­ил из­лож­ба­та на ко­ја ќе би­де из­ло­же­на на­ша­та умет­нич­ка ко­лек­ци­ја, ко­ја мо­рам да приз­на­ам е до­ста се­ри­оз­на, пла­ка­ти за ми­на­ти на­ста­ни пе­ча­те­ни во гра­фич­ко­то сту­дио, ка­та­ло­зи, раз­ни ар­те­фа­кти…

СК: И по­крај пан­де­ми­ја­та, ла­ни се одр­жаа две­те по­го­ле­ми ма­ни­фе­ста­ции на КИЦ, „Скоп­је чи­та“ и „Зву­ци­те на чар­ши­ја­та“. Ќе ги има­ме ли и го­ди­на­ва и со ка­кви но­ви­ни?

– Се­ка­ко. По­крај ре­дов­ни­те актив­но­сти, „Зву­ци­те на чар­ши­ја­та“е но­сеч­ка­та ма­ни­фе­ста­ци­ја на уста­но­ва­та, ко­ја мо­же­би до­се­га го не­ма­ла зас­лу­же­ни­от га­ба­рит. За­тоа, оваа го­ди­на ма­ни­фе­ста­ци­ја­та ќе ја об­ли­ку­ва­ме во фор­мат на не­кол­куд­не­вен кон­цен­три­ран фе­сти­вал на отво­ре­но, ка­де што ќе на­ста­пат акту­ел­ни и све­жи ло­кал­ни, но и ин­тер­на­ци­о­нал­ни ими­ња. Дру­га ма­ни­фе­ста­ци­ја е и мул­ти­ме­ди­јал­на­та ма­ни­фе­ста­ци­ја „Си­те за­ед­но, за си­те по­у­ба­во“, ка­де што исто та­ка ќе се оби­де­ме да го да­де­ме сво­јот ма­кси­мум што се од­не­су­ва до но­ви­те при­ста­пи во умет­но­ста. За след­на­та ве­ќе по­сто­јат пла­но­ви да се зго­ле­ми обе­мот на про­гра­ма­та и со дру­ги на­ста­ни, ко­ло­нии, ре­зи­ден­ции, ин­те­ра­ктив­ни и звуч­ни ин­ста­ла­ции. Не­бо­то е ли­мит.

СК: Ќе на­пра­ви­те ли пре­а­дап­та­ци­ја на не­кои про­сто­ри во об­је­ктот, мо­же­би лет­на сце­на над­вор од згра­да­та, за­жи­ву­ва­ње на „Са­лон 19,19“…?

– Идеи има мно­гу, но не сум си­гу­рен кол­ку е се­га мо­мен­тот тие да се откри­јат, би­деј­ќи ста­ну­ва збор за еден по­дол­го­ро­чен кон­цепт. Лет­на сце­на во Култ-пар­кот, од­нос­но пар­кот пред са­ма­та згра­да на Кул­тур­но-ин­фор­ма­тив­ни­от цен­тар, се­ка­ко, е во план и ќе се ко­ри­сти за ве­ќе за­ка­жа­ни на­ста­ни во лет­ни­от пер­и­од, а се­ка­ко и те­ра­са­та, од­нос­но по­кри­вот на са­ма­та згра­да, кој е еден из­во­нре­ден и не­и­ско­ри­стен про­стор. „Са­лон 19,19“, пак, во мо­мен­тов е ед­на од нај­а­ку­стич­ни­те са­ли во гра­дот (ве­ро­јат­но и во др­жа­ва­та) и единс­тве­на са­ла со две пи­ја­на, по­тен­ци­јал што дол­го вре­ме е не­и­ско­ри­стен. За­жи­ву­ва­ње е се­ка­ко еден од при­о­ри­те­ти­те, а мож­но­сти­те на овој про­стор се не­о­гра­ни­че­ни. Во план е акти­ви­ра­ње и на гра­фич­ко­то сту­дио, за раз­ни ти­по­ви ра­бо­тил­ни­ци и шко­ли. Ту­ка е и про­даж­ни­от са­лон, кој е единс­твен од овој тип во др­жа­ва­та. Се­пак, ста­ну­ва збор за ед­на комп­лекс­на уста­но­ва, гра­де­на по се­ри­оз­ни стан­дар­ди, чии по­тен­ци­ја­ли се огром­ни, а ќе се вло­жам це­лос­но тие да би­дат пра­вил­но иско­ри­сте­ни.

СК: Ако се знае де­ка жи­во­тот на ед­на ин­сти­ту­ци­ја се лу­ѓе­то што ја со­чи­ну­ва­ат, кол­ку е важ­но да се има­ат про­фе­си­о­нал­ци во сво­и­те ре­до­ви што има­ат мож­но­сти, зна­е­ње, кре­а­тив­ност и љу­бов да ја ра­бо­тат сво­ја­та ра­бо­та?

– Ве­ро­јат­но ти­мот, по­све­те­но­ста и ат­мо­сфе­ра­та за ра­бо­та се нај­важ­ни­те ас­пе­кти во ра­бо­та­та на ин­сти­ту­ци­ја­та. И по­крај ис­пол­ну­ва­ње­то на овие ас­пе­кти, за кои не­мам за­бе­ле­шки, има­ме еден мал проб­лем, а тоа е де­ка че­твр­ти­на од еки­па­та што ра­бо­ти за­ми­ну­ва во пен­зи­ја, што зна­чи оста­ну­ва­ме без искус­тво­то и ме­мо­ри­ја­та на уста­но­ва­та. Проб­ле­мот со вра­бо­ту­ва­ње­то е мо­же­би нај­гор­ли­ви­от проб­лем со кој се со­о­чив ко­га дој­дов во уста­но­ва­та, па за­тоа ќе ја иско­ри­стам оваа при­го­да да апе­ли­рам до Гра­дот и пред сѐ до цен­трал­на­та власт и Ми­ни­стерс­тво­то за фи­нан­сии да се ан­га­жи­ра­ат око­лу на­о­ѓа­ње ре­ше­ние за овој гор­лив проб­лем, до­кол­ку са­ка­ме овие уста­но­ви во­оп­што да про­дол­жат да по­сто­јат. Во спро­тив­но, по­стои се­ри­оз­на мож­ност не­кои од кул­тур­ни­те цен­три по­по­ле­ка да згас­нат!

СК: Пуб­ли­ка­та е нај­гор­ли­ви­от проб­лем на кул­тур­ни­те ин­сти­ту­ции, ка­ко да се дој­де до по­број­на пуб­ли­ка и да се ре­гру­ти­ра но­ва, по­стои ли фор­му­ла за тоа?

– Се­ка­ко де­ка има. Ре­дов­на кул­тур­на про­дук­ци­ја, отво­ре­ност на ин­сти­ту­ци­и­те, кул­тур­на еду­ка­ци­ја, со­ра­бо­тка со ме­ди­у­ми­те и ме­ди­ум­ска за­ста­пе­ност на кул­тур­ни со­др­жи­ни, соз­да­ва­ње за­ин­те­ре­си­ра­на пуб­ли­ка, со­ра­бо­тки со учи­ли­шта­та, евти­ни би­ле­ти за сoци­јал­но за­гро­зе­ни гру­пи… Кај нас овој проб­лем се амп­ли­фи­ци­ра со тоа што во кул­тур­на­та про­дук­ци­ја и ра­бо­та­та на уста­но­ви­те не­ма­ме кон­ти­ну­и­тет, па не­кои од нив во­оп­што не функ­ци­о­ни­ра­ат или се за­тво­ре­ни за умет­ни­ци­те, но и за пуб­ли­ка­та. Ра­ко­водс­тво­то што е по­ста­ве­но не ја раз­би­ра проб­ле­ма­ти­ка­та или, пак, е по­ста­ве­но за спро­ве­ду­ва­ње за одре­де­ни по­ли­тич­ки аген­ди. Се­то тоа очиг­лед­но се ма­ни­фе­сти­ра и врз пуб­ли­ка­та. Од дру­га стра­на, за­ста­ре­на­та по­ну­да на уста­но­ви­те е мо­же­би глав­ни­от проб­лем што при­до­не­су­ва за от­пор на пуб­ли­ка­та за по­се­та на збид­ну­ва­ња­та. Со за­ста­ре­на по­ну­да и при­стап, де­нес ед­но­став­но не мо­же­те да ѝ се приб­ли­жи­те на мла­да­та пуб­ли­ка, ко­ја има свои по­тре­би и за­мис­ли за кул­ту­ра­та. Со осве­жу­ва­ње на при­ста­пот, на­ста­ни­те и ин­кор­по­ри­ра­ње со­вре­ме­ни те­ко­ви во кул­ту­ра­та, мо­же­би и ќе ус­пе­е­ме да ја при­до­би­е­ме мла­да­та пуб­ли­ка, ко­ја тре­ба да би­де ос­но­ва­та на но­ва­та кул­тур­на сце­на. По ова пра­ша­ње мо­же да има­ме ши­рок спе­ктар проб­ле­ми, ка­ко на при­мер: хи­пер­по­ли­ти­зи­ра­но­ста и по­де­ле­но­ста во оп­штес­тво­то, „ен­џи­о­и­за­ци­ја­та“ на кул­ту­ра­та, по­греш­ни­те кул­тур­ни по­ли­ти­ки од цен­трал­на­та власт, пре­те­ра­на­та ди­ги­та­ли­за­ци­ја и ко­ри­сте­ње­то на ин­тер­не­тот во си­те по­ри на жи­во­тот и, ко­неч­но, не­ка­ков евен­ту­а­лен по­вто­рен бран на уки­ну­ва­ње на устав­но за­га­ран­ти­ра­ни­те пра­ва на сло­бо­да и дви­же­ње, ка­ко што бе­ше слу­чај во из­ми­на­ти­те ве­ќе три го­ди­ни. Сѐ дру­го е реш­ли­во и, со до­бра вол­ја и ен­ту­зи­ја­зам, мо­же да се над­ми­не. Впро­чем, из­ми­на­ти­те две де­ка­ди од ра­бо­та­та на ед­на од на­ши­те кул­тур­ни уста­но­ви, мис­лам на МКЦ, со кон­кре­тен при­мер го по­ка­жаа тоа.

СК: Ли­ков­на­та и кни­жев­на­та деј­ност не­ка­ко се во фо­ку­сот на КИЦ, но не сме­та­те ли де­ка тре­ба да се про­ши­ри не­го­ва­та актив­ност и на фил­мот, те­а­та­рот, му­зи­ка­та…?

– Во ди­ги­тал­на­та до­ба не мо­же­те да во­ди­те кул­ту­рен цен­тар, а да не ви е вклу­чен филм­ски­от/ви­де­о­арт-ас­пе­ктот. За­тоа, пр­ва­та но­ви­на што е во план да ја ре­а­ли­зи­рам од ас­пект на ка­пи­тал­ни­те ин­ве­сти­ции е отво­ра­ње мож­ност за про­дук­ци­ја во рам­ки­те на филм­ска­та деј­ност. Друг ас­пект е и отво­ра­ње­то мож­ност за на­ста­пи на екс­пе­ри­мен­тал­ни/ам­би­ен­тал­ни/еле­ктро­а­ку­стич­ни ар­ти­сти, од­нос­но „са­унд арт“, што до­се­га бе­ше мож­ност са­мо на на­ста­ни­те на отво­ре­но, а отсе­га и во рам­ки­те на са­ми­от „Са­лон 19,19“. Кла­сич­на­та му­зи­ка и ка­мер­ни­те кон­цер­ти ќе про­дол­жат да би­дат за­ста­пе­ни. Слич­но е и со ал­тер­на­тив­ни­от, во­нин­сти­ту­ци­о­на­лен те­а­тар. Са­ло­нот е со­се­ма по­го­ден и опре­мен за ма­ли, не­за­вис­ни и екс­пе­ри­мен­тал­ни те­а­тар­ски гру­пи, оста­ну­ва са­мо да се збо­га­ти про­гра­ма­та со та­ква по­ну­да.

СК: И за крај, из­да­ва­ње­то на ма­га­зи­нот „Скоп­је култ“ е мо­же­би пр­ва­та но­ва и све­жа актив­ност на КИЦ по по­дол­го вре­ме. Се сог­ла­су­ва­те ли де­ка еден гла­вен град не смее да си доз­во­ли да не­ма ба­рем ед­но ва­кво гла­си­ло, кое ќе би­де сво­е­ви­ден во­дич низ слу­чу­ва­ња­та во гра­дот?

– Јас не поз­на­вам друг град освен Скоп­је што не­ма кул­ту­рен град­ски ин­фор­ма­тор. Всуш­ност, во са­ми­от на­зив на оваа град­ска уста­но­ва, по­крај кул­тур­ни­от, е и ин­фор­ма­тив­ни­от ка­ра­ктер, па по­сто­е­ње­то на еден кул­ту­рен и град­ски ин­фор­ма­тор бе­ше при­о­ри­тет. Ток­му за­тоа, дра­го ми е што ка­ко прв кон­кре­тен про­ект со кој го за­поч­ну­вам ра­ко­во­де­ње­то на овој кул­ту­рен цен­тар е ток­му „Скоп­је култ“, со кој, ве­ру­вам, ќе се збо­га­ти кул­тур­но-ин­фор­ма­тив­на­та по­ну­да на гра­дот и ба­рем де­лум­но ќе се по­пол­ни не­до­сти­гот од ме­ди­у­ми што се за­ни­ма­ва­ат со кул­тур­на­та проб­ле­ма­ти­ка.