Иво Лола Рибар – Симбол на младинската жртва за слобода

На денешен ден, 23 април, пред 109 години е роден Иво Лола Рибар – една од најиконските личности на југословенското револуционерно движење и симбол на младинската борба против фашизмот. Неговата кратка, но бурна биографија е врежана во колективното сеќавање на народите од поранешна Југославија како приказна за пожртвуваност, храброст и недостижна посветеност кон идеалите за правда и слобода.

Роден во интелектуално и политички активно семејство во Загреб, Иво Лола рано ги започнува своите студии по право и политичка економија во Белград, Париз и Женева. Неговата идеолошка определба кон социјалистичката мисла брзо го води до редовите на Комунистичката партија, каде што на само 20 години станува секретар на Централниот комитет на СКОЈ – Сојузот на комунистичка младина на Југославија.

Со својата харизма и интелектуална зрелост, Лола станува едно од највлијателните имиња меѓу младите активисти во периодот на фашистичката окупација. Тој не само што организира отпор, туку и активно учествува во изградувањето на новата визија за ослободена и правична Југославија. Една од неговите клучни улоги беше во создавањето на Единствениот сојуз на антифашистичка младина на Југославија, организација што ќе стане двигател на партизанската мобилизација на младите.

Но, она што ја прави неговата фигура трагично херојска не е само ангажманот, туку и начинот на кој загина. На 27 ноември 1943 година, додека се подготвуваше да полета кон Каиро како дел од првата официјална мисија на партизанското раководство до сојузничките сили, Иво Лола Рибар загина во германски воздушен напад на аеродромот Гламочко Поле. Неговата смрт настапи само два дена пред историското Второ заседание на АВНОЈ во Јајце, каде што се положија темелите на новата федеративна држава.

Трагичноста се продлабочува со фактот дека неговиот брат, Јурица Рибар, загинал само еден месец порано, додека нивната мајка го преживеала најстрашното – да ги изгуби и двајцата синови. Неговата свршеница, Слобода Трајковиќ, исто така платила со живот, убиена во логорот Бањица затоа што не сакала да го предаде неговото скривалиште.

На погребот на Иво Лола Рибар, одржан во строга тајност, зборувал Моша Пијаде, чија потресна реченица остана запаметена: „Револуционерите се мртви луѓе на привремен одмор.“ А неговиот татко, Иван Рибар, длабоко скршен, успеал само да прошепоти: „Збогум, Лола. Збогум, синови мои.“

Денес, Иво Лола Рибар е повеќе од историска фигура. Тој е симбол на младинската сила, на визијата за подобар свет и на неуморната волја да се сонува, дури и кога сè околу те тера да се откажеш. Неговото име го носеа безброј улици, училишта и институции низ Југославија. Иако политичките ветрови по распадот на државата се обидоа да ги избришат тие симболи, споменот за Лола останува како сведоштво за тоа што значи да се биде човек на идеалот, човек на отпорот.

Во време кога младината повторно се соочува со предизвиците на социјалната неправда, војна и репресија, сеќавањето на Иво Лола Рибар не е само историска референца – туку повик на будност, солидарност и борба.