Сергеј Баздникин: Мултиполарноста е соработка – потрага по заемно корисни одговори за најтешките прашања 

Излагање на амбасадорот на Русија во Македонија на конференцијата „Кооперативен мултиполарен систем: Во потрага по нов светски поредок“.

Важноста на оваа конференцијата не смееме да ја потцениме – тоа е првпат во последните неколку години да се одржува ваков настан во Скопје – со учество на политиколози и експерти кои уживаат заслужен авторитет и почит низ целиот свет. Клучната улога во зближувањето на сите вас, при решавањето на огромен број прашања, секако ѝ припаѓа на проф. Ванковска – би сакал да ја искористам оваа прилика да изразам длабока почит за нејзините напори, како и за нејзините научни и јавни активности.

Темите на конференцијата  „Кооперативен мултиполарен систем: Во потрага по нов светски поредок“, на нејзината пленарна сесија и панел-дискусии, се разбира, се од особен интерес во денешно време. Се чини дека релевантноста на прашањата избрани за разгледување е во постојан пораст во последниве години.

Лесно може да се објасни – сите живееме на една планета Земја и една од гаранциите за продолжување, без претерување, на самото постоење на човечката цивилизација е препознавање на објективни параметри и принципи на светскиот поредок, развивање на взаемно прифатливи правила на интеракција меѓу државите и здруженијата на земјите и нивното строго и доследно почитување.

Но, за таа цел, неопходно е да се одреди во која фаза од развојот на човештвото се наоѓаме, кои реалности го карактеризираат сега и кои трендови ќе ги одредат изгледите за овој развој – барем во догледна иднина. Незаменлив услов за успех во решавањето на овие глобални задачи е интелектуалната искреност на истражувачите и експертите, вклучително и отфрлањето на пропагандните клишеа и одвратно честите слики на непријателот. Тие денес се користат од елитите на многу земји за да го одвлечат вниманието од сопствените грешки, погрешни пресметки и често – злосторства – и не само против другите земји, туку и против сопствениот народ. Нема да губам време набројувајќи многу примери – присутните овде добро ги знаат.

Верувам дека вреди да се напомене дека денес веќе слушнавме бројни примери за таква интелектуална искреност од главните говорници – проф. Веивеи, проф. Десаи, проф. Саква, проф. Оберг. Би сакал да им се заблагодарам за нивните инспиративни и аналитички говори – секој од нив обезбедува добра количина „храна за размислување“ – толку многу потребни деновиве.

Основната тема на нивните изјави е признавањето на формирањето на мултиполарен свет – добра почетна точка за последователни дискусии.

Неколку зборови за начинот на кој Русија пристапува кон прашањата од агендата на конференцијата. На никаков начин не тврдиме дека сме апсолутно во право – сепак, препознавајќи го високото ниво на знаење и професионални квалификации на учесниците, сметам дека е важно да ја споделиме нашата визија за процесите што се случуваат во меѓународните односи. Се разбира, ограничувајќи се на агендата на конференцијата.

Веднаш да кажам – никогаш не сме криеле ништо по ова прашање. Претседателот Владимир Путин ги коментираше овие прашања што е можно поотворено и подетално. Нашата генерална позиција е објаснета во Концептот за надворешна политика на Руската Федерација, одобрен од претседателот на Русија минатиот март. Ова е отворен документ на повеќе страници, преведен на повеќе јазици и достапен за сите заинтересирани страни – сигурен сум дека многумина од вас се запознаени со него.

Формирањето на фер и одржлив светски поредок е една од приоритетните задачи на надворешната политика на Руската Федерација.

Тргнуваме од фактот дека мултиполарен систем, тенденција кон мултиполарен систем – сега – и уште многу години – е реалноста на меѓународните односи – без разлика дали тоа некому му се допаѓа или не.

Можноста за доминација на една земја или група земји станува минато – секој ден се побрзо и посигурно. На земјите од глобалното мнозинство им е јасно дека конфронтацијата и хегемонијата не ги решаваат глобалните проблеми – тие само ги размножуваат. Примерите се насекаде околу нас.

„Колективниот Запад“ се обидува да го ограничи овој објективен процес. Сепак, невозможно е тоа да се смени. Промените во кои навлезе современиот свет се фундаментални и неповратни.

Овде е важно да се разјасни дека мултиполарниот светски поредок не е вештачки „мултилатерализам“ – и тука некако морам да се спротивставам на проф. Десаи која говореше за „мултилатеризмот“ кој неколку земји на колективниот запад сакаат да го промовираат. И покрај навидум сличността, „мултилатерализмот“ му служи на таканаречениот „поредок заснован на правила“.

Овие „правила“ се диктирани од Вашингтон, понекогаш и од голем број европски престолнини. Но, интересно – никој никогаш не ги видел, никаде не се запишани. Тие се измислени, како што велат, „во лет“ и наметнати на меѓународната заедница со една цел – да ја овековечат глобалната хегемонија на Западот. За да го одржи забрзаниот економски раст, да продолжи да присвојува странски ресурси, да го задржи монополот на американскиот долар…

Важно е да се напомене дека земјите кои се обидуваат да живеат според овие правила или кои се принудени да живеат според нив, создаваат услови во кои тие самите ризикуваат еден ден да станат објект против кој ќе се користат токму тие правила.

Почувствувајте ја разликата. „Мултилатерализмот“ е скоро секогаш насочен против некого. Вчера, на пример, беше против Советскиот Сојуз. Денес – против „автократиите“, што пред сè значи Русија и Кина. Се користат моќни алатки – од финансиски и економски санкции и информативни кампањи до директен воен и политички притисок, обиди за стратешки поразување на Русија, „укинување“ на руската култура и историја. Или создаваат алтернативни тесни формати на одлучување заобиколувајќи ги ОН.

Сега да земеме мултиполарен систем. Забележав една многу интересна карактеристика на проф. Саква дека мултиполарноста е идеологија – ќе треба да размислам подлабоко. Но, мултиполарноста е секогаш за соработка – заедничка потрага по заемно корисни одговори за најтешките прашања. Се заснова на искрени и разбирливи – за повеќето земји – термини или ние ги нарекуваме – принципи. Тоа се:

– суверена еднаквост на државите;

– почитување на нивното право на модел на развој и социјален, политички и економски поредок;

– соработка заснована на рамнотежа на интереси и взаемна корист;

– немешање во внатрешните работи;

– културна и цивилизациска различност;

– потпирање на духовните и моралните вредности кои се заеднички за сите светски традиционални религии и секуларни етички системи;

– владеење на меѓународното право во регулирањето на меѓудржавните односи врз основа на Повелбата на ОН во целост и меѓусебна соработка;

– неделивост на безбедноста и глобално и регионално – да наведеме само неколку.

Мултиполарниот свет е реалност. Расте бројот на држави кои се залагаат за праведен и вистински слободен светски поредок. Нови центри на моќ и економски раст се појавуваат и стануваат посилни – тоа се, пред сè, членките на БРИКС и оние држави кои сакаат да му се придружат и да ги разберат изгледите за еднаква соработка земајќи ги предвид националните интереси.

Дозволете ми да ве потсетам – во 2023 година – дозволете ми овде да ги поправам бројките спомнати од проф. Веивеи – учеството на земјите од БРИКС во глобалниот БДП беше 36%, додека на „Г7“ – 30%. И овој јаз станува се поголем.

БРИКС својата задача ја гледа во комбинирање на економските потенцијали, создавање простор на можности за сите заинтересирани за хармонична, взаемно корисна – во заедничките интереси на нашите земји и народи – соработка. Сигурен сум дека резултатите од претстојниот самит на БРИКС во Казан во Русија за помалку од три недели (22-24 октомври) несомнено ќе ја потврдат атрактивноста на форматот – повеќе од 30 лидери го потврдија своето учество на самитот.

Се разбира, Русија е составен дел од мултиполарниот свет. Но, можеме да продолжиме да го градиме само заедно. Всушност, претседателот Путин неодамна зборуваше за тоа (на 18 септември во Санкт Петербург на IV Евроазиски женски форум). Тој ја истакна потребата од обединување на напорите за одржлив развој и универзална еднаква и неделива безбедност.

Во мое лично име, 100% сум сигурен дека нема алтернатива за ова, а причините треба да бидат апсолутно јасни на сите.