Пацификот е нов предизвик за француската дипломатија

Со заострувањето на тензиите поврзани со кинеско-американското економско ривалство и прашањето за суверенитетот на Тајван, Пацификот стана сцена на конфронтации меѓу силите. Поместувањето на лакот на потенцијалните кризи е непобитен предизвик за Франција. Париз не може да ги игнорира пацифичките работи поради двојниот статус како постојана членка на Советот за безбедност на ОН и нуклеарна сила, но и заради сопствените економски и територијални интереси. 

На 18.000 километри и единаесет временски зони од Париз, Нова Каледонија е една од последните групи француски територии кои нудат пристап до азиско-пацифичката сфера. Во област на земјината топка во која доминира поморскиот елемент и каде што растојанијата се мерат во илјадници километри, нејзината релативна близина со Австралија, Нов Зеланд и цела низа независни, автономни или директно управувани микро-држави придонесува за почетна точка за интервенирање во регионални кризи. 

По распуштањето на воените единици во Француска Полинезија, од 2000 година во Нова Каледонија е распореден Маринскиот пешадиски полк на Пацифик-Нова Каледонија (RIMaP-NC), единица со работна сила од еден баталјон за мало комбинирано оружје опремен со лесна и старечка опрема, главно составена од ротирачки компании од различни единици а за престој од четири месеци. Воздушниот систем во воздухопловната база 186 во Тонтута, е сочинет од неколку стари авиони, одговорни за воздушен транспорт и мисии за вежбање, додека пак морнарицата има на располагање само една фрегата за надзор и два патролни чамци. 

Ако со децении состојбата со воените средства распоредени во регионот на Тихиот Океан покажува дека областа не била приоритет за Француската дипломатија, факт е дека таа сега се најде во моментот на клучен избор за нејзиниот кредибилитет за покажување на голема моќ.

Порано се сметаше за територија чија оддалеченост претставуваше еден од главните интереси, особено за депортирање на осуденици. Тврдењето на Кина како економска и воена сила, во контекст на растечкото ривалство со океанскиот и северноамериканскиот свет, помогна да се врати „камчето“ на зголемено значење. Сепак, и покрај богатството со кое изобилува, средствата наменети за нејзината одбрана и за влијанието на Франција во клучен регион остануваат ограничени иако стратешката природа на нејзината позиција била одлучувачка за време на Втората светска војна како главна последна база на американските вооружени сили. 

Макрон ги очекуваше резултатите од референдумот

Францускиот претседател Емануел Макрон го поздрави резултатот на референдумот на 12 декември 2021 како убедлива потврда за улогата на Франција во Индо-пацификот и најави преговори за идниот статус на територијата. Гласачите на француската островска територија Нова Каледонија со големо мнозинство избраa да останат француска прекуморска територија. 

И третиот, последен референдум ги потврди резултатите од претходните два, во 2018 и 2020, кога 57% односно 53% гласале против независноста. Нумејскиот договор од 1998, пропишува постепено стекнување на автономија и одржување на референдуми за независност.  270.000 жители живеат на големиот архипелаг, а мнозинството од нив одлучи да не излезе да гласа, или да гласа против. Резултатите покажаа остар пад на излезноста поради бојкотот на гласањето од страна на движењето за независност, а на островите Белеп, каде населението е целосно домородно – Канак, никој не отишол да гласа. 

Кому му одговара нарушување на стратегиското безбедносно опкружување во Пацификот? 

Потенцијалната независност на Нова Каледонија, која моментално е избегната, би го загрозила постоечкиот одбранбен договор меѓу Австралија и Франција, при што оваа австралиска морнарица ќе и обезбеди пристап до француските воени бази во архипелагот.

Од воена гледна точка, Нова Каледонија игра важна улога за Франција, особено сега поради експанзионистичката политика на Кина во Индо-Пацификот. Доколку Нова Каледонија добие голема автономија, а камоли независност, од Франција, тоа би го променило стратегискиот безбедносен модел во регионот, давајќи им поттик на сецесионистичките чувства на прекуокеанските територии на САД и Европа (Француска Полинезија, Реунион, Валис и Футуна, со ексклузивна економска зона од 22.000 квадратни километри). Индо-пацифичкиот регион (ИПР) за Франција се преведува како оска Париз-Њу Делхи-Канбера-Нумеа (Нумеа е главен град на Нова Каледонија). Одржувајќи го своето влијание врз Нова Каледонија, Франција ќе продолжи да го ужива своето членство во клубот на светските сили, нејзината континуирана улога во правата на интелектуална сопственост и учеството во (Квад форматот) со САД, Јапонија, Австралија и Индија, дизајниран да се спротивстави на Кинески експанзионизам.

Официјална Канбера е загрижена за влијанието што развојот на настаните во Нова Каледонија може да го има врз сецесионистичките движења на островот Бугенвил, во Папуа Нова Гвинеја и Западна Папуа (провинција во Индонезија), уште повеќе со оглед на заканата од џихадизам и имиграција. 

Неконтролиран процес на прогласување суверенитет во регионот на Јужниот Пацифик ќе го дестабилизира регионалниот безбедносен систем што Австралија го гради веќе долго време. 

Економските интереси 

Нова Каледонија е извор на стратешки ресурси како што се хром, кобалт, манган, злато, бакар, олово и никел. Архипелагот може да се пофали со петтата по големина резерва на никел во светот, чиј извоз се очекува да достигне 4 милиони тони во 2021 година. Од географска гледна точка, на југозапад, Нова Каледонија се граничи со ексклузивната економска зона на Австралија, со која ги дели потенцијалните резерви на јаглеводороди во регионот. На југоисток се граничи со островската држава Фиџи, која е зафатена со градење врски со Кина.