Мециновиќ: Морал против профит – Здравјето станува бизнис, а доброто тивка жртва

По најновиот скандал во јавното здравство, повторно се отвори прашањето што сите го избегнуваме, но сите го чувствуваме: може ли моралот да го победи профитот? И ако не, тогаш што ни останува?

Амар Мециновиќ, со својата длабоко критичка и филозофски обмислена реакција, не нуди утешна порака, туку го отвора фронтот на едно суштинско прашање: дали воопшто моралот некогаш бил победник во борбата против интересите на капиталот? Неговото мислење не се обидува да ги помири двете страни – туку предупредува дека тоа е веќе изгубена битка ако се сведеме само на морални повици.

„Капитализмот напредува преку кризи“, потсетува Мециновиќ, цитирајќи ја Наоми Клајн. И токму преку такви кризи – реални или намерно конструирани – јавните добра, како здравството, се трансформираат во економски ресурси за приватна добивка. Страдањето, според оваа логика, станува профитабилно. А апелите до „доброто во луѓето“ звучат се понаивно.

Во својата анализа, Мециновиќ оди подлабоко од дневнополитичката критика. Тој го разобличува самото јадро на системот – каде човечката кревкост, наместо да биде заштитена, се користи како суровина во пазарната логика. Моралниот компас, вели тој, не е водилка – туку обид за поврзување на неповрзливиот свет. Суштината на вредностите, за кои мислиме дека се универзални, се само рамки што ние ги градиме – често по тоа што системот веќе ни го сервирал како нормално.

Историјата, пак, нѐ учи – не на напредок преку вредности, туку на упорното враќање на профитот како доминантна сила. И токму затоа, според Мециновиќ, решението не се крие во моралниот апел. Напротив – потребна е радикална, системска промена: јавната сопственост да се врати на граѓаните, клучните ресурси да бидат ослободени од приватизација, и управувањето со нив да биде под демократска, а не корпоративна контрола.

Она што Мециновиќ го предлага не е утопија, туку јасна насока: моралот без моќ е реторика, а моќта без морал – машинерија на експлоатација. Јавниот интерес мора да стане неприкосновен принцип, а не уште една варијабила во економски модели што се кројат во канцеларии далеку од реалноста.

„Здравјето може и е повик и мотив за профит“, пишува тој. И колку побрзо го прифатиме тоа, толку побрзо ќе можеме да делуваме, не преку емоционални потреси, туку преку конкретни промени.

Со оваа реакција, Мециновиќ не нѐ повикува на размислување, туку на дејствување. На организирање. На одбрана на здравството не како услуга – туку како право. Не како трговски артикл – туку како човечко достигнување што мора да биде заштитено од алчноста.

Во време кога моралот е нем, а профитот зборува на сите јазици, неговиот текст е повик за будење – и одлучување на која страна навистина сме.