- Автор: Кит Кларенберг
Во почетокот на март, Либија започна „патување за лиценцирање на нафта и гас“, со цел да предизвика интерес кај меѓународните инвеститори и да го зголеми производството на нафта за 50 проценти.
Претставници на меѓународно признатата Влада за национално единство (GNU) од Триполи и државната Национална нафтена корпорација патуваа низ САД и Европа, презентирајќи „детални“ информации за огромното богатство што локалните олигарси и странски корпорации би можеле да го остварат во Либија.
Ова е првпат земјата да го отвори својот нафтен сектор за странски понудувачи од 2007 година.
Развојот претставува кулминација на долгорочни и комплицирани напори од страна на британската разузнавачка служба MI6 да создаде стабилна средина во која западните корпорации би можеле да функционираат во земјата, по разорната бомбардерска кампања на НАТО во 2011 година и ужасното, јавно убиство на долгогодишниот лидер на Триполи, Муамар Гадафи.
Финансискиот интерес на Велика Британија да го собори националистичкото, панарапско владеење на Гадафи беше отворено признаен уште пред тој да биде убиен со бајонет од борци на Западот поддржаниот Национален преоден совет.
Во септември 2011 година, тогашниот британски министер за надворешни работи Вилијам Хејг лобираше кај ОН да ги укинат ограничувањата за продажба на оружје на Триполи, со цел Лондон да може да снабдува оружје на НПС и неговата самопрогласена полиција.
Кратко потоа, заменик министерот за одбрана Џералд Хауард изјави: „Ја ослободивме Либија од тиранин. Искрено, сакам британскиот бизнис да има корист од таа ослободување.“ Главен корисник: нафтениот гигант BP.
Откако односите меѓу Британија и Либија се затоплија во времето на „Воената против теророт“, кога либиските служби беа користени од CIA и MI6 за мачење на осомничени терористи, Тони Блер го посети Гадафи во шатра во пустината во 2007 година.
Премиерот Блер го пофали Гадафи за трансформацијата на Либија од „изопштена држава“ во стабилен западен сојузник. До него беше претседателот на BP, Питер Сатерленд, кој најави враќање на компанијата во Либија, по повеќе од три децении откако Гадафи ги национализираше странските нафтени компании.
Овие потези значително го подобрија животниот стандард во Либија – до 1979 година, просечниот приход по жител ја надмина Велика Британија и Италија.
Но, плановите на Блер и BP беа замрзнати со почетокот на насилствата во февруари 2011 година, непосредно пред BP да започне со дупчење. Дури во мај 2012 година BP повторно се обиде да ги рестартира своите истражувања.
Иако се очекуваше дека новата демократска власт ќе овозможи стабилност, Либија брзо потона во хаос – ривалски милиции, кланови и фракции водеа жестоки борби за контрола.
Војната, атентатите, напади врз амбасади и масакри станаа секојдневие, а терористичката организација Даеш воспостави упоришта низ целата земја.
BP повторно мораше да ги паузира активностите. Но, во октомври 2024 година, благодарение на тајна интервенција на британската разузнавачка служба, компанијата конечно се врати.
Централно управување
Протечени документи откриваат дека британската разузнавачка служба спроведувала разни програми во поствоена Либија преку приватни компании, најмногу преку Torchlight Group.
Оваа фирма, позната по обука на репресивни безбедносни сили во земји како Јордан, обучувала и либиски сили за дигитално надгледување и контрола, следејќи ги техниките на GCHQ и MI6.
Официјално, нивната мисија во Триполи била „стабилност“, но во суштина, целта била заштита на економските интереси, особено на нафтената инфраструктура.
Документ од март 2018 наведува дека Британија е „високо посветена“ на стабилизација на Либија, со програми за „реконструкција, економија и локално владеење“.
Програма за „развој на контратероризам“ во вредност од 500.000 фунти (јануари-март 2019) била во центарот на оваа агенда.
Torchlight ја инфилтрирала либиската Внатрешна безбедност, Кривична истрага и Обвинителството, воспоставувајќи „усогласен процес за апсење, истрага, обвинение и притвор“ на осомничени.
Компанијата ги обучувала во „најдобрите практики“ од Британија, вклучувајќи надзор, дигитална анализа, човечка интелигенција (HUMINT), следење, пресретнување комуникации и затворска разузнавачка работа.
Целта била формирање специјализиран тим од истражители и обвинители, сличен на британскиот Executive Liaison Group, кој обединува контратерористичка полиција и MI5.
Национална безбедност
Во документи до британското МНР, Torchlight детално објаснува како ќе ги обучува либиските служби да ги идентификуваат и неутрализираат заканите по интересите на BP и други западни корпорации.
Torchlight веќе имала искуство од 70 земји и претходно спроведени тајни проекти во Либија, со блиски врски со клучни фигури од безбедносниот апарат.
Тимот на проектот вклучувал пензионирани британски полицајци и дипломати, како Питер Милет, поранешен амбасадор во Либија, кој обезбедил екстрадиција на Хашем Абеди, братот на осомничениот за нападот во Манчестер Арена (2017).
Истражувањето за нападот не ги вклучувало улогите на MI5 и MI6 во радикализација и логистичка поддршка за семејството Абеди, ниту споменало документи од 2004 година кои откриваат соработка на MI6 со либискиот режим за киднапирање и мачење на опозициски фигури како Абдел Хаким Белхаџ.
Поранешниот шеф на MI6, Џон Саурс, шест месеци по пензионирањето стана дел од бордот на BP, по стапките на Марк Ален – уште еден MI6 функционер кој премина во енергетскиот гигант.
Тајни договори и прикривања
Во 2007 година, Daily Mail објави сторија во која поранешен вработен во BP тврди дека милиони биле потрошени на проститутки, дрога и шампањ за да се освојат договори во Азербејџан, со поддршка на MI6. Сторијата била повлечена за неколку часа, наводно по наредба на британската влада.
Без протечените документи за Torchlight, јавноста немаше да знае дека „националната безбедност“ на Британија всушност значи осигурување на безбедна зона за западна економска експлоатација во Глобалниот Југ.
Кит Кларенберг е британски истражувачки новинар кој ги анализира улогите на разузнавачките служби во глобалната политика и јавното мислење.
Извор: ПрессТВ
