179 години од раѓањето на Петар Алексеевич Кропоткин

На 9 декември 1842 година, во Москва роден е рускиот револуционер, теоретичар на анархо-комунизмот, научник-географ Пјотр (Петар) Алексеевич Кропоткин.

Руското кнежевско семејство на Кропоткинови било познато од средината на 15 век. Таткото на Петар Алексеевич бил генерал-мајор и голем земјопоседник Алексеј Петрович, а неговиот дедо по мајка бил прогласен за херој на „Патриотската војна“ од 1812 година, генерал Н.С. Сулима. 

Кропоткин се стекнал со образование во Првата Московска гимназија, по што влезе во Корпусот на елитната воено-образовна институција. Во 1862 година, по дипломирањето во корпусот, тој добил офицерски чин и на негово барање е назначен да служи во козачката војска Амур коњ. Наскоро Кропоткин станал службеник за специјални задачи под гувернерот на Трансбајкалија Б.К.Кукел. На оваа функција, тој учествувал во голем број географски, етнографски и геолошки експедиции во Источен Сибир, Трансбајкалија и Манџурија.

Во 1867 година, Кропоткин ја завршил воената служба и се запишал на Физичко-математичкиот факултет на Универзитетот во Санкт Петербург. Потоа, започнал да работи во статистичкиот комитет на Министерството за внатрешни работи, со кој раководел еден од најдобрите истражувачи во тоа време, П.П. Семенов, во меѓувреме станал и полноправен член на Царското руско географско друштво каде работел со најдобрите географи и во тоа време, по што почнал да ги комбинира своите научни активности со општествените и политичките. Во 1872 година, за време на патувањето во странство, тој се приклучил на Јура федерацијата – швајцарскиот оддел на Првата интернационала, чиј водач бил М.А. Бакунин, а по враќањето во Русија станал член на кругот „Чајковити“ – значајна популистичка револуционерна организација. Како дел од оваа организација учествувал во револуционерната агитација на работниците, „одење кај народот“ во 1874 г.

Во април 1875 година, Кропоткин изработил извештај до Руското географско друштво за постоењето на леденото доба, што направи вистинска сензација во научната заедница. Сепак, следниот ден, Петар Алексеевич бил уапсен под обвинение за учество во револуционерното движење и затворен во Петро-Павловската Тврдина во Санкт-Петерсбург. По лична наредба на Александар II, на Кропоткин му била дадена можност да работи во затвор, а често императорот лично го посетувал, носејќи му материјали за работа, што резултирало со книгата „Истражување за леденото доба“, во која тој ја потврдил новата теорија. Наскоро, од здравствени причини, Кропоткин бил префрлен во болница, од каде во летото 1876 година избегал и успеал да ја напушти Русија.

Во 1870-1880-тите. Кропоткин, кој живеел главно во Швајцарија и Франција, одиграл значајна улога во европското општествено-политичко движење: активно објавувал во различни публикации, за што и неколку пати бил апсен и под истрага. Во 1886 година се преселил во Англија. Во емиграцијата конечно се формираат општествено-политичките погледи на Кропоткин. Тој ги разви и дополни основните идеи на основачите на анархизмот П. Ј. Прудон и Бакунин. Кропоткин бил поддржувач на социјалната револуција, која ја сметал за свесна акција на народот, а не спонтан бунт, како што верувал Бакунин. По целосната експропријација на сите извори на експлоатација, воспоставувањето директна размена и интеграција на трудот, Кропоткин општеството во иднината го гледал како унија на слободни заедници обединети со слободен договор, а активностите на луѓето засновани на принципите на взаемна помош, солидарност и самопожртвуваност.

Во раните 1900-ти. Петар Алексеевич активно учествувал во активностите на голем број анархо-комунистички организации и активно ја поддржувал првата руска револуција од 1905-1907 година.

Откако завршила Февруарската револуција, по 40 години во егзил, Кропоткин се вратил во Русија, каде што бил ентузијастички пречекан од јавноста и од властите, сепак, понудата на А.Ф. Керенски да се приклучи на Привремената влада од негова страна била одбиена. Кропоткин ја поздравил Октомвриската револуција, притоа бил критичар на одредени елементи на актуелната политика, а неговите забелешки биле дискутирани и за време на личните средби со В.И. Ленин.