Како Куба ослободувајќи се од јаремот на САД стана респектабилна држава

Откако Куба се ослободи од шпанското владеење, „амандманот Плат“ кој беше вклучен во Уставот, им овозможи на САД да се мешаат во внатрешните работи на земјата, со што се ограничува нејзината независност. Во 1934 година, овој понижувачки амандман беше избришан од Уставот , но американската воена база остана на југот на Куба во заливот Гвантанамо.

Капиталот од САД контролираше 80 % од локалната индустрија, 90 % од минерали и 40 % од производството на шеќер. Кубанскиот шеќер покриваше четвртина од американскиот пазар. До 1959 година, Република Куба во однос на економскиот развој беше на четвртото место меѓу земјите од Латинска Америка. Во 1952 година, како резултат на воен удар, на власт во Куба дојде Фулгенцио Батиста и Салдивара, кој две години подоцна стана претседател.

Во дваесеттите години од минатиот век, Батиста учествувал во борбата против диктаторот Мачадо, а потоа десет години го заземал местото шеф на државата, но во 1944 година бил принуден да се повлече. Враќајќи се во Претседателската палата, Батиста, потпирајќи се на помошта од САД, ги забрани скоро сите политички партии и воспостави режим на фашистичка воена хунта во земјата.

На 26 јули 1953 година, 165 лица, предводени од младиот адвокат, Фидел Кастро, ја нападнаа касарната Монкада во градот Сантијаго де Куба на југоисточниот дел на островот. Бунтовниците се надеваа дека нивните активности ќе предизвикаат народно востание што ќе го сруши режимот на Батиста. Тие планираа да заземат складишта за оружје, да ја отсечат провинцијата Ориенте од центарот, претворајќи ја во отскочна даска за понатамошни активности. Но, војниците го одбија нападот, сите преживеани револуционери беа уапсени и изведени пред лицето на правдата.

Во 1954 година, по амнестијата, Фидел Кастро и неговиот брат Раул, беа ослободени од затвор. Бидејќи беше опасно да останат на островот, тие емигрираа во Мексико, каде го создадоа „Движењето  26 јули“ и формираа мал одред за да ја продолжат борбата против Батиста. На почетокот на декември 1956 година, Кастро и неговите луѓе пристигнаа на островот на јахтата Гранма. Изгубија голем дел од своите луѓе во битката на брегот, Фидел и неколку луѓе се бореа на планините Сиера Маестра. На 13 март 1957 година, во Хавана, вооружен одред студенти под команда на Хозе Антонио Екеверија отишле да упаднат во Претседателската палата.

Нападот беше одбиен, но Фулгенсио Батиста чувствуваше како се тресе неговата позиција. Преживеаните учесници во нападот врз резиденцијата на диктаторот се обединија во „Револуционерната управа на 13 март“. Половина година подоцна, бунтовничките морнари и револуционери го зазедоа пристаништето Циенфуегос кое се наоѓа во централната облат островот. Бунтовниците упаднале во поморскиот штаб во Кајо Локо и дистрибуирале оружје на населението. Владините трупи со големи загуби го скршија отпорот и го освоија градот. Истата година, во Ла Плата, Фидел Кастро го објави Манифестот за темелите на аграрната реформа. Тој им вети земјиште на селаните на целиот остров и во областите контролирани од неговите приврзаници започна да конфискува латифундија и да се дистрибуираат распределби на земјоделски работници и мали станари. Како резултат на овие активности, до крајот на годината, Кастро беше во можност да ги трансформира своите трупи во Армијата на бунтовниците.

На самиот почеток од 1958 година, Раул Кастро со педесет борци ја преминал рамнината контролирана од трупите на Батиста и се упатил во планините Сиера дел Кристал. Така беше отворен „Вториот источен фронт Франк Паис“. Малку подоцна, четата на Хуан Алмеида на исток од локациите на Фидел Кастро го создаде „Третиот фронт на Сантијаго де Куба“. Но, и покрај звучното име, силите на овие фронтови броеја помалку од илјада слабо вооружени луѓе. Во пролетта, бран штрајкови и вооружени востанија ја зафатија целата земја. Откако се справи со бунтовниците во главниот град, Батиста испрати 10.000 војници на југоисточниот дел на Куба за да се справи со герилците на Фидел, сместени во планините.

Сепак, и покрај огромната бројна супериорност на непријателот, трупите на Кастро ги поразија корпусите под контрола на Батиста. На крајот на јули, по три дена жестоки борби кај Санто Доминго, бунтовниците целосно ги поразија владините единици ослободувајќи ја Сиера Маестра од непријателот. Откако ги победиле војниците на диктаторот, војската на Кастро започнала со контраофанзива. 

На почетокот на август, две колони под команда на мајорите Камило Сиенфуегос и Ернесто Че Гевара се спуштија од планините Сиера Маестра и започнаа борби за напредување во западните региони на земјата. Откако влегоа во сојуз со сите вооружени чети на противниците на Батиста и Салдивар, бунтовниците ги ослободија централните региони на островот и на 25 декември 1958 година заминаа во градот Санта Клара, кој се наоѓа на двесте километри од Хавана.

На 1 јануари 1959 година, последните бранители на градот го положија оружјето, додека Сантијаго де Куба падна на истокот на островот. Дури и на новогодишната ноќ, диктаторот Батиста побегна од Куба, а на 2 јануари единиците на Камил Сиенфуегос и Ернесто Че Гевара свечено влегоа во главниот град. Во февруари, владата беше предводена од Фидел Кастро, а О.Дорикос Торадо стана претседател на републиката.

Тој изврши реформа на земјиштето, започна да гради училишта, болници и станбени згради за сиромашните Кубанци. Неговата револуција по природа беше социјална, не политичка. Но, поради фактот што САД активно го поддржаа Батиста, оваа револуција се случи под антиамерикански пароли. Слоганот „Куба – да, Јенкис – не!“  – стана лозинка на бунтовниците.

Денес Куба е многу различна држава. Земјата припаѓа на нејзиниот народ. Според неодамнешни информации невработеноста изнесува само 2,4% (додека во Македонија таа бројка денес е околу 50%). Куба е прва држава во светот според број на лекари по глава на жител (не сметајќи ја тука Сан Марино од очигледни причини) и дел од нив пружаат бесплатна здравствна помош во околните земји. Таа е прва земја каде преносот на ХИВ од мајка на дете е спречен, а има и вакцина против рак на бели дробови. Смртта кај новороденчиња во 2015 година беше пониска од таа на САД, најголемата светска економија. Неписменоста е елиминирана целосно.

Куба припаѓа во групата земји кои најдобро се справија со пандемијата. Нивната солидарност во борбата со корона вирусот ја покажаа уште на самиот почеток. Тие испратија медицински персонал низ многу земји ширум светот кои имаа проблеми во справувањето со пандемијата, вклучувајќи и земји од Европската Унија. Вакцината која ја развија, согласно државната статистика е ефикасна 92,28% од случаите.

Патем, во октомври минатата година, Куба и понуди помош и на Р. Македонија, тогаш, во изјава за македонските медиуми кубанскиот амбасадор Милиан рече:

Куба е подготвена да соработува со било која земја во светот. Да се спротивстави не само на коронавирусот, туку и да помогне во секој случај на итност или болести. Во моментов имаме кубански доктори во 59 земји во светот, а во 37 земји од нив се борат со коронавирусот, или во бројки, 39 илјади кубански доктори помагаат ширум светот за да се спротивстават на пандемијата. Секако, ние ќе бидеме подготвени да ѝ помогнеме и на Македонија и на македонскиот народ.